دو روز قبل شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد که «در راستای شفافیت ساختارمند که آن را راهبردی اساسی در وزارت ارتباطات می‌داند، به اطلاع عموم می‌رساند: عصر روز گذشته ابلاغیه‌ای توسط دبیر شورای‌عالی فضای مجازی و رییس مرکز ملی فضای مجازی واصل شد که بر اساس آن، مجوز قانونی صادره آن مرکز در سال ۱۳۹۵ درباره استقرار سرورهای شبکه توزیع محتوای پیام‌رسان تلگرام(CDN) در ایران لغو و باطل اعلام شده است.
بر اساس روال قانونی، شرکت ارتباطات زیرساخت موظف است نسبت به خروج این سرورها از مدار اقدام کند و از این پس، ترافیک این پیام‌رسان تنها از طریق «ارتباطات بین‌الملل کشور» راهیابی خواهد شد، ضمن آن‌که، اجرای این ابلاغیه مرکز ملی فضای مجازی، ممکن است کاهش کیفیت استفاده از این پیام‌رسان را در پی داشته باشد.»
پس از آن، آشنا مشاور رئیس جمهور اعلام کرد: مجوز استقرار سرورهای CDN تلگرام در ایران لغو شده است. وی در توضیح بیشتر این اتفاق گفته: این تسهیلات حاصل یک توافق مشروط بود حالا که تلگرام به تعهداتش عمل نکرد دلیلی برای ادامه آن باقی نمی ماند.
به گزارش الف، به این ترتیب با تازه‌ترین مطلب منتشرشده توسط مشاور رئیس‌جمهور درباره پایان این توافق پنهانی، دولت رسما مسئولیت ایجاد فضای انحصاری برای پیام‌رسان تلگرام در ایران را برعهده گرفت.
CDNها از کجا آمد؟
مرداد‌ماه سال ۹۶ بود که اعلام شد سرورهای تلگرام به ایران منتقل شده است با این حال وزیر ارتباطات اعلام کرد: «اکنون سرور تلگرام به ایران آمده وCDNها هم در حال نصب است که نتیجه توافقات ایران و تلگرام است. کار بسیار بزرگی انجام شده که برای کانال‌های پر ظرفیت و کانال‌هایی که مراجعه زیادی داشته‌اند اکنون سرور را به ایران آورده‌اند و CDNها را هم آنجا نصب کرده‌اند و کار در حال انجام است.»
وزیر ارتباطات هم در این سخن خود مساله را حاصل توافقات با مدیر تلگرام دانست؛ امری که مدیر تلگرام به‌شدت آن را تکذیب کرد: «در هر صورت، در‌حالی‌که ما در حال تحقیق در مورد راه‌های بهبود قابلیت اتصال و سرعت برای کاربران خود در سطح جهانی هستیم، یک مساله وجود دارد و آن این‌که ما هرگز محل سرورهای خود را تغییر نخواهیم داد.»
با این سخن مشخص شد که این توافقات تنها شامل مساله افزایش سرعت برای کاربران ایرانی بوده است که تلگرام با توافق با مسوولان ایرانی توانست به خواسته‌اش برسد.
شروع یک انحصار
تلگرام از وقتی در ایران مورد اقبال قرار گرفت که رقیبی نداشت.
ویچت و وایبر فیلتر شده بودند و پیام‌رسان ایرانی هم یا وجود نداشت یا اگر بود حمایتی از سوی مسوولان نمی‌شد تا بتواند خود را برای مخاطبان عرضه کند. در این فضا بود که تلگرام وارد شد و با حمایت مسوولان دولتی یکه‌تاز این میدان شد که بدون رقیب حتی از سوی دولت هم تسهیلات دریافت می‌کرد.
استقرار CDNها بدون این‌که تلگرام تعهدی به مسوولان دولت ایران داشته باشد از سوی مسوولان وقت انجام شد و هیچگاه هم برای انجام توافقاتی که مدعی بودند پیگیری لازم را نداشتند تا در مواقع لازم بتوانند از انجام فعالیت‌های تروریستی و مجرمانه در تلگرام جلوگیری کنند.
سوالی که اکنون مطرح می شود این است که رئیس‌جمهور و وزیر ارتباطات باید روشن کنند که در این چند سال دقیقا چه تسهیلات و خدماتی در داخل ایران برای تلگرام فراهم کرده‌اند.
سوال بعدی اینجاست که مفاد توافق مشروط دولت با تلگرام و تعهدات و خدمات طرفین چه بوده است.
موضوعی که اکنون واضح و روشن است، عمل کردن ایران به تعهدات خود در قبال تلگرام بوده اما طرف پیام رسان، خیر. دولت و مجموعه وزارت ارتباطات باید پاسخگوی ابهامات باشند.